We hebben een offline fetisj

Posted on by

Deze week wil ik het hebben over onze obsessie met het vinden van een goede online/offline balans en hoe dat eigenlijk ****shit is. Tenminste, de terminologie die we daarvoor gebruiken en het disconnectgedrag dat daaruit voortvloeit – niet het verlangen an sich. Om tot de echte oplossingen te komen, moet je eerst het echte probleem zien. En dat betekent dat we onze ongezonde obsessie – zeg maar gerust fetisj – met het echte leven dat alleen offline gebeurt moeten loslaten. 

Weg met het online/offline onderscheid: dat is er niet

Geen telefoons aan de eettafel want dan kun je tenminste echte gesprekken met elkaar hebben. Je 500 Facebookvrienden…dat zijn toch geen echte vriendschappen? Je kunt beter je tijd besteden aan je echte vrienden. Zonder je telefoon kun je veel beter je vakantie/concert/restaurantbezoek beleven, dan geniet je er tenminste echt van in plaats van alleen te letten op de instagramable qualities.
Herken je dit?
Bovenstaande formuleringen lees je steeds vaker in de media (of hoor je in je sociale omgeving). Ze vormen de kern van de Tegenbeweging die om een betere relatie met haar smartphone te krijgen, aan dat ding steeds meer paal en perk stelt in de vorm van detoxen, strategische unplugmomentjes en digitale sabbaths op vakantie of in het weekend.
Hierin zit een belangrijke aanname verborgen, namelijk dat er een onderscheid is tussen on- en offline. En natuurlijk het sterke morele oordeel dat offline per definitie te verkiezen is boven online.
Maar, is er nog wel een onderscheid? Nathan Jurgenson – een heel interessante denker die momenteel als onderzoeker voor Snapchat werkt – muntte in 2011 al de term ‘digitaal dualisme’ voor het geloof dat er nog zoiets is als een analoge wereld en een virtuele variant.
the Internet is like the Matrix, where there is a “real” (Zion) that you leave when you enter the virtual space (the Matrix) -an outdated perspective as Facebook is increasingly real and our physical world increasingly digital. (bron)
Maar er is geen verschil meer, stelt Jurgenson. We leven in één realiteit waarbinnen online interacties een even sterke aanwezigheid hebben als offline interacties. Er is niet zoiets als puur offline of puur online meer: onze on/offline ervaringen voeden elkaar, soms op een positieve manier, soms op een negatieve manier. Maar als je dit erkent, deze onlosmakelijke verbondenheid, kun je het tenminste eindelijk eens gaan hebben over wat het échte probleem is dat vaak wordt verhuld door de terminologie van on-/offline balans. Is het probleem bijvoorbeeld dat we te vaak verkeren in de digitale wereld van onze smartphone (oplossing: zet dat ding uit) of is het probleem dat we in een permanente cultuur van bereikbaar moeten zijn leven?
Did you notice that even when your phone is off, it’s not really off? Because even then we know that emails are coming into our inbox, friends are posting messages that we are missing out on and mayor news is happening. […] We are living in an always on world where there’s no off switch. Silent mode is not silent.
En nee, hoewel bereikbaar zijn natuurlijk een affordance is van onze mobiele technologie, is het niet synoniem ermee. Het is een breder probleem dat ook wortelt in onze productiviteitscultus, de plek die werk inneemt in onze zingeving en ons economisch systeem dat geobsedeerd is met groei.

We lijden aan een offline fetisj

Jurgenson schrijft dat we door ons digitaal dualisme geobsedeerd zijn door het offline, of in zijn woorden: we hebben een IRL (In Real Life) fetisj.
One of our new hobbies is patting ourselves on the back by demonstrating how much we don’t go on Facebook. People boast about not having a profile. We have started to congratulate ourselves for keeping our phones in our pockets and fetishizing the offline as something more real to be nostalgic for.
Dat is gebaseerd op sterke morele oordelen, in plaats van op feitelijke eigenschappen:
This comparatively recent (over)valuing of “offline” objects and experiences doesn’t stem from some change in their intrinsic properties, however. Rather, we ascribe more value to certain “offline” objects and experiences—which we misleadingly label “real,” as if online objects and experiences were not equally real—because they now serve as symbols (fetishes) that represent both the superiority of the precious, authentic “offline” and the inferiority of the hollow, ubiquitous, ever-encroaching “online.”
En ook een sterke morele veroordeling, een superioriteitsgevoel over al die arme anderen die zich maar telkens laten meeslepen naar die virtuele wereld:
While the offline is said to be increasingly difficult to access, it is simultaneously easily obtained — if, of course, you are the “right” type of person. […]
People boast about their self-control over not checking their device. “I am real. I am the thoughtful human. You are the automaton.”
Bovendien, schrijft Jurgenson, is het geen kwestie van dat onze online ervaringen onze offline ervaringen verdringen. Juist door de onrust die onze continue digitale aanwezigheid veroorzaakt, waarderen we de momenten van ongestoordheid des te meer:
We may never fully log off, but this in no way implies the loss of the face-to-face, the slow, the analog, the deep introspection, the long walks, or the subtle appreciation of life sans screen. We enjoy all of this more than ever before. Let’s not pretend we are in some special, elite group with access to the pure offline, turning the real into a fetish and regarding everyone else as a little less real and a little less human.

Laten we praten over echt aanwezig zijn

Goed, niet meer over online/offline meer praten dus. Maar waarover dan wel? Want zoals ik in mijn inleiding al schreef: de terminologie mag dan misleidend zijn die we nu hanteren, ze beschrijft wel echte problemen die we nu ervaren. Wellicht kan dit stuk van internetonderzoeker Whitney Erin Boesel ons op een goed spoor zetten, waarin ze voorstelt dat we in plaats van online/offline in termen van aanwezigheid/afwezigheid gaan denken.
Haar stuk begint met haar herinnering aan een avondje uit, wat biertjes drinken en flipperen in een bar met drie goede vrienden. Of, wacht even…drie vrienden? Boesel realiseert zich opeens dat ze maar met twee vrienden in de bar stond. Met de derde vriend had ze de hele avond geappt en blijkbaar was zijn online aanwezigheid zo sterk dat ze hem in haar herinnering gewoon lijfelijk in de fysieke bar had getransporteerd:
A few seconds later, however, it hit me that my mental picture of that moment didn’t match my memory of it. What I remembered was being in the dive bar spending time with three friends, but I could only picture two friends lit by the flashing lights of so many pinball machines. I realized that Friend #3 had been so present to me through our digital conversation that my memory had spliced him into the dive bar scene as if he’d been physically co-present, even though he’d been more than 200 miles away.
Dat zette haar aan het denken: begrijpen we het begrip ‘aanwezigheid’ nu verkeerd? Gaat het bij aanwezig zijn wel echt om fysieke aanwezigheid in dezelfde ruimte of gaat het om mentale, emotionele aanwezigheid?
When my friend pulls out a phone while I’m talking, it’s not that my friend is suddenly absent; it’s that my friend is shifting their attention from our dinner together to the stranger whom they, in this case, just invited to stop at the table. And yes, doing that mid-conversation is rude
Roesel pleit ervoor om mensen aan te spreken op hun rudeness, hun onbeleefdheid, maar dan wel op de juiste manier. Het gaat er namelijk niet om dat je vriend z’n telefoon erbij pakt, maar het gaat erom dat hij jou niet meer zijn volledige aandacht schenkt. Als je in termen van aanwezigheid praat, dan heb je iets concreters om iemand op aan te spreken:
Starting from an assumption of presence, however, allows us to capture difference by asking what each smartphone user is doing and why. If we assume absence, all we have is what those smartphone users are (aka, absent).
En bovendien, stelt Roesel, laten we niet ervan uitgaan dat de afwezigheid van een smartphone de mentale aanwezigheid van een persoon betekent.
A smartphone in my hand may make it more glaringly (glowingly?) apparent to the person speaking that I’m not giving them my full attention, but I don’t need the smartphone in my hand to create the possibility of inattention. If we view smartphone use as “absence,” it’s too easy to see non-use automatically as presence; yet, we all know the frustration of talking to someone who’s distracted, even without a smartphone in their hand. We shouldn’t kid ourselves that we have someone’s attention just because the thumbs are still and the eyes are pointed in our general direction.

Offline: recht voor allen of luxe voor the happy few?

Posted on by

We worden in allerlei media aangemoedigd om te unpluggen, te detoxen, te disconnecten. “Volg deze vijf tips op en je bent weer verzekerd van betere on/offline balans.” Wat we daarmee uit het oog verliezen is dat de aandachtseconomie die ten grondslag ligt aan de aandachtsverslindende apps op je smartphone precies dát is wat het woord al zegt: een economisch principe. Willen we dus echt doordringen tot de kern waarom we nu zo’n slechte relatie hebben met onze telefoon, dan is het niet genoeg om te blijven steken op technologisch – laat staan individueel – niveau, maar moet je je gaan begeven in het politieke en economische domein. Maar om het leuk te houden, gooi ik er wel een lekker donutje voor je in.  

The right to disconnect

We gaan weer met z’n allen er even lekker tussenuit tijdens de zomervakantie, maar wees eens eerlijk: ben jij écht weg of check je toch stiekem je werkmail?
Op 1 januari nam Frankrijk een wet aan die bedrijven met meer dan 50 werknemers verplicht om een ‘disconnection’ beleid te hebben rondom communicatie na werkuren en in vakanties. Het was het eerste land dat zoiets in regelgeving vastlegde. Er zijn echter al voorbeelden bekend van bedrijven die het recht op niet bereikbaar hoeven te zijn al vastlegden in hun bedrijfspolicy. Maar zoals ik me in m’n nieuwsbrief over dit onderwerp al afvroeg: is dit wel aan landen om dit als recht vast te leggen? Hoort dit thuis in het politieke domein? En zo ja: Benadeel je door the right to disconnect vast te leggen voor een paar groeperingen niet onbedoeld andere mensen?

Alleen happy few kunnen zich ‘offline’ veroorloven

Tech-criticus Evgeny Morozov heeft het recht om offline te kunnen zijn ook niet erg hoog zitten. Hij vindt dat ‘the right to disconnect’ nu op twee manieren veel te beperkt bekeken wordt, waardoor de verkeerde groepen verliezen.
Allereerst schrijft hij dat ‘the right to disconnect’ dat zich toespitst op (email)communicatie vanuit je baan weinig zin heeft als de meest verslavende bedrijven zoals Facebook en Instagram gewoon door mogen gaan met hun praktijken om te verdienen aan je aandacht. In plaats van dat we dan wat van onze aandacht terugwinnen, verschuift het dan gewoon van werk-email naar nog meer social media. Winnaars: social media. Verliezers: wij en onze werkgevers.
[….] What do we really gain if we win the right not to check our work-related email only to squander it on clicking, half-mesmerised, that “update” button on Facebook or Twitter? One set of companies – our formal employers – stand to lose, as they can’t expect us to be always available; another set of companies, though, our informal employers – the likes of Facebook and Twitter – stand to gain, as we gladly furnish them with valuable data that propels their growth.
De tweede manier waarop we ‘the right to disconnect’ te beperkt opvatten is dat het nu vooral in de context van de traditionele baan wordt bekeken. En constante bereikbaarheid is juist de sleutel voor veel beroepen uit de sharing economy. Even niet bereikbaar? Geen werk, geen inkomsten. Lees bijvoorbeeld dit stuk van vriendin Yuki Kho voor Vrij Nederland die werkte als Foodora koerier om erachter te komen hoe het is om voor een algoritme te werken. 
En dus ziet Morozov ‘the right to disconnect’ vooral als een bescherming voor de mensen die het eigenlijk niet (of in elk geval minder) nodig hebben: de mensen die al een (vast) arbeidscontract bij een bedrijf hebben. Verliezers: de ‘sharing economy’ werknemers.
Hence the paradox: the gig workers need no right to disconnect as no one is forcing them to work – and yet the dynamics of the platform are such that meaningful disconnection is made almost structurally impossible. […]
Thus we end up in the odd situation where well-protected regular jobs acquire extra benefits like “the right to disconnect”, while the unprotected, precarious jobs in the gig economy keep expanding – mostly by violating this very right as often as possible.
We moeten onze discussie over een offline/online balans dus vooral in een breder perspectief bekijken. Niet alleen het plaatsen bij de wilskracht, of skills van een individu, maar het zien als een maatschappelijk probleem, dat ook raakt aan de manier waarop nu onze economie is ingericht.
To be truly meaningful, the right to disconnect needs to be tied to a much broader, radical vision of how a data-rich society can retain some basic elements of equality and justice. In the absence of such a vision, this right will only protect those who are already well-off, forcing the rest to seek solutions – like mindfulness apps – in the marketplace.

Digitale detox is een politiek, niet individueel probleem

De reden waarom we bovenstaande nuancering missen – de politieke dimensie van digitale detox – zit ’m deels in de taal die de tegenbeweging hanteert. Unpluggen, digitale detox, disconnecten: deze principes richten zich vooral op het individu dat actie moet ondernemen, eventueel ook op sociaal vlak. We moeten af van deze ‘gemedicaliseerde’ taal, vindt Morozov, om echt slagkracht te krijgen:
But couldn’t the “disconnectionists”—as one critic has recently dubbed this emerging social movement—pursue an agenda a tad more radical than “digital detoxification”? For one, the language of “detox” implies our incessant craving for permanent connectivity is a medical condition—as if the fault entirely resided with consumers. And that reflects a broader flaw in their thinking: The disconnectionists don’t seem to have a robust political plan for addressing their concerns; it’s all about small-scale individual action. […]
In other words, why we disconnect matters: We can continue in today’s mode of treating disconnection as a way to recharge and regain productivity, or we can view it as a way to sabotage the addiction tactics of the acceleration-distraction complex that is Silicon Valley.

Denk meer in donuts in plaats van groei

Waar Morozov de ongelijkheid nog koppelt aan de sharing economy, schreef ik al eerder over Douglas Rushkoff die de oorzaak van de aandachtseconomie zoekt in het economisch model dat nu de boventoon voert: de groei-economie.
En we begaan een enorme fout als we de schuld van dit oogsten van aandacht proberen op te lossen door de bad guy – technologie – uit ons leven te bannen. Dan mis je compleet het punt, namelijk dat deze economische principes al eeuwenlang bestaan, lang voor het ontstaan van je smartphone, email of internet.
De vraag die we onszelf moeten stellen is dan ook niet ‘hoe komen we af van onze digitale verslaving?’ maar: ‘hoe kun je een samenleving bouwen op niet-groei of prestatie geïndiceerde normen en waarden?’. En: ‘hoe gaan we onze zingeving inrichten als dat niet gebaseerd is op groei?’. Hier vind je m’n complete nieuwsbrief erover.
Een alternatief voor de groei-economie zou je kunnen vinden in de donut-economie van Kate Raworth. In haar op 6 april verschenen boek ‘Doughnut economics’ stelt ze dat de huidige economie is gebaseerd op een aantal rigide ideeën die niet alleen geen recht doen aan de huidige dynamiek van de genetwerkte wereld, maar ook nog eens ervoor zorgen dat we stuurloos – zonder menselijke waarden- alleen richting oneindige groei aan het rennen zijn.
Als we over economie praten dan hebben we het vooral een paar smalle begrippen. In de woorden van Ewald Engelen: over het bruto binnenlands product (bbp); de aanname van de individualistische economische actor, homo economicus genaamd; het idee van de eigenstandige, op zichzelf staande markt; het mechanische marktevenwicht; de omgekeerde U-curves van ongelijkheid en verduurzaming (hoe rijker, hoe gelijker en schoner); en de illusie van exponentiële groei.
Deze begrippen bepalen wat wij onder economie scharen, wat zichtbaar is binnen deze kaders en wat onzichtbaar:
The central image in mainstream economics is the circular flow diagram. It depicts a closed flow of income cycling between households, businesses, banks, government and trade, operating in a social and ecological vacuum. Energy, materials, the natural world, human society, power, the wealth we hold in common … all are missing from the model. The unpaid work of carers – principally women – is ignored, though no economy could function without them. Like rational economic man, this representation of economic activity bears little relationship to reality.
Volgens Raworth is het dan ook de hoogste tijd om dit foutieve gatenkaasmodel van economie – en daarmee ook van ons mensen – bij te stellen. Hoe we dat moeten doen? Door economie weer richting te geven, haar niet langer waardenvrij te laten, maar een maatstaf en instrument te laten zijn voor wat wij als een goed leven beschouwen.
The aim of economic activity, she argues, should be “meeting the needs of all within the means of the planet”. Instead of economies that need to grow, whether or not they make us thrive, we need economies that “make us thrive, whether or not they grow”. This means changing our picture of what the economy is and how it works.
Als alternatief stelt Raworth dan ook de donut voor:

Deze donut – het groene gedeelte –  bestaat uit twee ruimtes of ringen. De ruimte aan de binnenkant representeert alle dingen die we nodig hebben om een goed leven te kunnen leiden. Van voedsel, een dak boven je hoofd tot zaken als onderwijs, democratie en gendergelijkheid – de complete Maslowpiramide. Aan de buitenkant van de donut neemt Raworth de capaciteit van de aarde op. En zo zie je een groene veilige ruimte ontstaan – de “ecologically safe and socially just space” – waar economie binnen zou moeten blijven.
Of je het nu eens bent met de idealistische invulling van Raworth, het is in elk geval interessant dat ze de vraag opwerpt waarom we eigenlijk zo’n beperkte invulling geven aan het begrip economie en daarin allerlei factoren buiten beschouwing laten, waarom het niet volgens menselijke maatstaven is ingericht en waarom het losstaat van menselijke waarden.
De donuteconomie is food for thought, ook zeker binnen het denken over de aandachtseconomie.

 

Techbedrijf, voor je winst hoef je ons niet verslaafd te maken

Posted on by
Deze nieuwsbrief staat ook weer in het teken van Nir Eyal. Hij stelt namelijk dat techbedrijven ons helemaal niet verslaafd hoeven te houden om winst te kunnen blijven maken én zelfs in een unieke positie zijn om mensen die écht verslaafd zijn geraakt te helpen. Waar begint de ethische verantwoordelijkheid van techbedrijven bij het ontwerpen van een betere relatie met onze telefoon en waar eindigt deze?

Unieke positie techbedrijven om verslaafden te helpen

Als we nadenken over een meer ethische benadering rondom de diensten die nu in onze smartphone zitten en onze aandacht ongewild opslurpen, dan zit je al snel bij regulering of alternatieve ontwerpen. En dat, zo schrijft Eyal, terwijl techbedrijven juist in de unieke positie zijn om techverslaafden te helpen.
Hij onderscheidt namelijk twee typen van verslavende producten. In de eerste categorie kent de fabrikant z’n klanten niet. De fabrikant van sigaretten weet bijvoorbeeld niet wie z’n stinkstokkies koopt en kan daarom niet veel meer doen dan een algemene waarschuwing op de verpakking zelf plaatsen.
In het tweede type verslavend product kent de maker z’n gebruikers wel, en zelfs zeer goed. De makers van games en social media tracken hun gebruikers bijvoorbeeld in elke klik die ze maken. Ze weten precies hoe lang hun gebruikers per dag doorbrengen in hun digitale omgeving, en hoe vaak ze op een bepaalde link klikken. Ze kunnen precies zien wie er op een ongezonde manier met hun product omgaat.
En juist daarom vindt Eyal dat makers van technologie een ethische verplichting hebben om gebruikers tegen zichzelf in bescherming te nemen:
When it comes to companies that know exactly who’s using, how, and how much, much more can be done. To do the right thing by their customers, companies have an obligation to help when they know someone wants to stop, but can’t. Silicon Valley technology companies are particularly negligent by this ethical measure.
Dat kan bijvoorbeeld door als bedrijf een voorzichtige email naar een gebruiker te sturen om hem/haar bewust te maken van het feit dat z’n gebruik toch wel ver boven het gemiddelde ligt, of de gebruiker de mogelijkheid bieden om voor zichzelf grenzen te stellen (na 2 uur Facebookgebruik sluit de service zich automatisch voor je af).  Daar hoef je dan niet elke gebruiker mee lastig te vallen, maar alleen specifieke gebruikers die het nodig hebben. Eyal bedacht deze voorbeelden:
For example, instead of auto-starting the next episode on Netflix or Amazon Video, the binge-inducing video streaming services could ask users if they’d like to limit the number of hours they watch in a given weekend. Online games could offer players who cancel their accounts the option of blacklisting their credit cards to prevent future relapses. Facebook could let users turn off their newsfeeds during certain times of the day. And rather than making it so fiendishly difficult to figure out how to turn off notifications from particularly addictive apps, Apple and Android could proactively ask certain users if they’d like to turn off or limit these triggers. […]
For example, setting a trigger based on the number of hours spent using an online service could prompt the company to reach out to suggest ways to cut back or deprecate certain features.
Natuurlijk zit hier een fijne grens tussen goedbedoelde hulp en een paternalistische houding – zoals iedereen die wel eens advies heeft gegeven wel weet…

Je hebt hoge participatie nodig, geen verslaafden

Als we het hebben over de technieken die de techindustrie inzet om hun gebruikers ‘hooked’ te krijgen, dan wordt Silicon Valley al snel vergeleken met Las Vegas. Maar dat is juist een vergelijking die we niet meer moeten trekken volgens Eyal als we het hebben over hoe techbedrijven hun ethische verantwoordelijkheid kunnen nemen. Dan mis je namelijk het grote verschil tussen Silicon Valley en Las Vegas: dat Las Vegas voor z’n businessmodel afhankelijk is van verslaafden en Silicon Valley niet.
Casino’s – en ook andere industrieën zoals online games – halen het meeste voordeel uit de mensen die echt verslaafd zijn. Walvissen worden deze mensen genoemd – de 0,15 % van de spelers die 50% van de opbrengsten binnen brengen.
In an industry where the cost of acquiring a player is just barely less than the revenue made per user, whales tip the scales to profitability. Without these extreme customers, their businesses aren’t viable. Similarly, the casino industry depends on a disproportionate share of revenue coming from a small group of likely addicted gamblers, some of whom are known to wear adult diapers to avoid having to stop playing.
Er zijn natuurlijk veel industrieën die leunen op een walvismodel, a.k.a businessmodel, waar ze het leeuwendeel van hun inkomsten door hun meest loyale klanten binnenkrijgen. Zo verkrijgt de fast food industrie 60% van hun inkomsten van de 20% ‘heavy users’ (oh, de ironie).
De vraag is dan natuurlijk: waar begint de ethische verantwoordelijkheid van een bedrijf? Eyal vindt dat het onethisch is als een bedrijf inkomsten accepteert van iemand die eerder heeft aangegeven te willen stoppen met het product, maar dat niet kan. Zo zijn de meeste Amerikaanse casino’s bijvoorbeeld verplicht om ‘self-exclusion’ programma’s te hebben voor spelers die hun verslaving willen breken, maar verwelkomen ze hen tegelijkertijd met open armen als ze weer het casino binnenwandelen.
Casinos escape liability through a legal loophole protecting them from prosecution. Nevertheless, it is unethical to accept patronage from someone a company knows wants to stop using your product but can’t. This moral standard should apply to all industries that collect personal usage data on individuals and therefore have the ability to identify, message, and help problem users.
Het probleem is: dit soort industrieën zijn even verslaafd aan hun verslaafden, als de verslaafden aan hun producten zijn. Je ethische verantwoordelijkheid nemen zou wel eens kunnen betekenen dat je je eigen business onderuithaalt. Het businessmodel van de meeste apps en services op je telefoon steekt echter heel anders in elkaar: je hebt geen walvissen nodig, maar juist zoveel mogelijk kleine (en loyale) visjes.

Maak je product juist meer engaging

Goed, je hebt dus een hoge participatiegraad nodig om je product winstgevend te kunnen houden. Dat betekent dus dat je – wellicht tegen je verwachting in – je product juist meer ‘engaging’ (heeft iemand hier een goede Nederlandse vertaling voor?) moet maken. Niet verslavend, maar wel gewoontevormend.
Wat je namelijk nodig hebt, zo schrijft Eyal in z’n boek ‘Hooked’, is een hoge CLTV – Customer Lifetime Value, wat zoveel betekent als het geld/andere soort waarde die je van een gebruiker krijgt voordat ie om de één of andere reden besluit om te stoppen met je product. En die CLTV stijgt juist hoe meer jouw product gewoontevormend is. Een bekend model hiervoor is het Freemium-model, waarbij een product of dienst gratis wordt aangeboden, met premium functies waarvoor je dan wel moet betalen. Gratis games zoals Pokémon Go bieden bijvoorbeeld gebruikers de kans om extra pokéballs of eitjes te kopen in de shop. En nieuwsbriefservices zoals deze bieden gebruikers in de Pro-variant meer mogelijkheden om het design van de nieuwsbrief aan te passen, of A/B-tests te doen. Gebruikers zijn eerder geneigd om te betalen voor je product als ze het al op regelmatige basis gebruiken (en er natuurlijk tevreden over zijn).
Bovendien zijn gebruikers die echt waarde in je product vinden geneigt om je product te bepleiten bij hun vrienden:
Having a greater proportion of users daily returning to a service dramatically decreases Viral Cycle Time (the amount of time it takes a user to invite another user) for two reasons: First, daily users initianate loops more often (think tagging a friend on Facebook); second, more daily users means more people to react and respons to each invitation. The cycle not only perpatuates the process – with higher rand higher user engagement – it accelerates it.
Maar het echte verschil voor je product gaat pas komen in de laatste fase van het ‘Hooked’ raken, de fase van investeren die ik vorige week beschreef. Als je product zo is gemaakt dat het elke keer z’n waarde vergroot wanneer de gebruiker het gebruikt en er iets in investeert – data, vrienden toevoegen – dan leert het product de gebruiker beter kennen en kan van meer waarde zijn. Zo leert Netflix nauwkeuriger voorspellen (tot op het gênante af) van welke voor films en series je echt houdt. En doordat Gmail elke email die je hebt verstuurd bewaart, is de emailservice niet alleen een tool om mee te emailen (en daarmee inwisselbaar voor welke emailservice dan ook), maar een archief van jaren en jaren emails. En zou jij je verzamelde herinneringen op Instagram zomaar willen inwisselen voor een andere – wellicht privacyvriendelijkere – service?
Switching to a new e-mailservice, social network, or photosharing app becomes more difficult the more people use them. The nontransferable value created and stored in these services discourages users from leaving. […]

So why haven’t more Google users switched to Bing? Habits keep users loyal. If a user is familiar with the Google interface, switching to Bing requires cognitive effort. Although many aspects of Bing are similar to Google, even a slight change in pixel placement forces the would-be user to learn a new way of interacting with the site. Adepting tot he differences in the Bing interface is what actually slows down regular Google users and makes Bing feel inferior, not the technology itself.

Ook het lerende algoritme van Google dat z’n best doet om suggesties aan te bieden op basis van je eerdere zoektochten zorgt dat nu ‘even dit online nazoeken’ synoniem is geworden aan ‘even googlen’.

Waar eindigt verantwoordelijkheid van techbedrijven?

Goed, technologiebedrijven verkeren dus juist in de positie om echt verslaafde gebruikers te helpen, en hebben het dus ook niet nodig voor hun businessmodel om hen verslaafd te houden. Maar waar begint en eindigt deze verantwoordelijkheid eigenlijk?
Eyal stelt dat we allereerst een verschil moeten maken tussen positieve en negatieve manieren van manipulatie. Zo zijn er ook veel industrieën die manipulatie bewust inzetten om hun gebruikers te helpen:
If manipulation is a designed experience crafted to change behavior, then Weight Watchers, one of the most successful mass-manipulation products in history, fits the definition.
Bij manipulatie moet je allereerst het onderscheid maken tussen ‘persuasion’ (overreding) en ‘coercion’ (dwang). In het eerste geval zet je de gebruiker aan tot iets wat hij/zij wel wil, in het tweede geval zet je hem/haar aan tot iets dat JIJ wil, maar de gebruiker eigenlijk niet. Dark patterns is een voorbeeld van deze laatste kwalijke vorm van manipulatie. Trucjes ingebouwd in websites, apps of games die de gebruiker onbedoeld aankopen laat doen of zich laat aanmelden voor diensten of nieuwsbrieven. Deze site verzamelt de veelvoorkomende dark patterns (en de bedrijven die hiervan gebruik maken).
Vervolgens moet je volgens Eyal als maker jezelf de vraag stellen: heb ik het überhaupt voor mijn business nodig om mijn gebruikers hooked te krijgen? Daarvoor ontwierp hij bovenstaande Manipulation Matrix:
The Manipulation Matrix does not try and answer which businesses are moral or which will succeed. Nor does it describe what can and cannot become a habit-forming technology. The matrix seeks to help you answer not, “Can I hook users?” but “Should I attempt to?”
Het model stoelt op twee sleutelvragen: ‘Zou ik het product zelf gaan gebruiken? (of: zou ik het product hebben gebruikt als ik jonger/ouder was?)’ en: ‘Geloof ik dat het product z’n gebruikers helpt om hun leven te verbeteren?’.
Als je voldoet aan deze twee criteria heb je volgens Eyal alle benodigde verantwoordelijkheid genomen. Maar wat nu als een gebruiker vervolgens tóch verslaafd raakt aan je product? Tjsa, vindt Eyal, daar begint dan de eigen verantwoordelijkheid van de gebruiker.
In any normal distribution, a small percentage of people will be on the extremes. If the designers make a product that they would use themselves, and they believe it improves the lives of their users, they have fulfilled their moral obligation.

Vluchtelingen als kans voor de stad

Posted on by

Voor de trendrubriek van het Stadsleven webmagazine schreef ik hoe steeds meer architecten en stedenbouwkundigen beseffen dat vluchtelingen geen tijdelijk probleem opleveren voor steden, maar een kans om zich aan te passen aan een fundamentele overleefstrategie voor de 21ste eeuw. 

Een vluchtelingenkamp is niet tijdelijk, maar een stad

Naar schatting 65 miljoen vluchtelingen zijn er nu in de wereld. Om je te helpen in te schatten hoeveel dat is: denk aan de bevolking van een groot land als Frankrijk. Een aantal dat niet snel kleiner gaat worden, eerder groter. En permanenter. Vluchtelingen zijn geen tijdelijk probleem, dat steden even moeten oplossen. Vluchtelingen wonen gemiddeld 17 (!) jaar in een vluchtelingenkamp. Waar mensen zolang wonen en leven ontstaat vanzelf een stad, met de bedrijvigheid, levendigheid, handel en sociale patronen als je ook in een ‘echte’ stad aantreft, zoals het project Refugee Republic van tekenaar Jan Rothuizen, Dirk-Jan Visser en Martijn Tol zo mooi laat zien.

Daarom vindt Kilian Kleinschmidt, hoofd van het Al Za’atari vluchtelingenkamp in Jordanië met meer dan 83.000 vluchtelingen, dat we een vluchtelingenkamp niet als noodopvang, maar als stad moeten beschouwen. Hij heeft dan ook besloten om het tijdelijke kamp stap voor stap over te laten gaan in een stedelijke omgeving. Hiervoor deelt hij het kamp in districten, legt straten met straatnamen aan en tenten en prefab woningen worden van huisnummers voorzien. Door dit te doen, kan het kamp op een veel positievere wijze in wisselwerking treden met z’n naaste omgeving, naast het feit dat dit natuurlijk ook een positief effect heeft op de mensen die wonen in het kamp.

Vluchtelingen bieden kansen voor de stad

Bovendien, beseffen steeds meer architecten en stedenbouwkundigen: vluchtelingen kunnen ook een kans bieden voor steden om zich te ontwikkelen. De beroemde architect Rem Koolhaas steltde vorig jaar dat vluchtelingen nieuwe energie kunnen bieden aan steden: 

architects could use the current refugee crisis as an opportunity to find new ways to reinvigorate abandoned sections of cities in areas like eastern Germany, encouraging highly-educated refugees to move in and transform them. […] “Refugees could reenergise sections of the cities. They offer to architecture an interesting provocation or invitation to do good work and collaborate in interesting ways.”

Zo ziet Rijksbouwmeester Floris Alkemade dat ook. Creatieve oplossingen voor asielopvang helpen ook andere woningzoekenden. Juist om de integratie te bevorderen zouden steden de opvang meer in samenhang kunnen zien met de behoefte van andere groepen die op de woningmarkt soms moeilijk aan bod komen: studenten, starters, ouderen en alleenstaanden. Daarom schreef hij een ontwerpwedstrijd uit ‘A home away from home‘ waarvan in juni 2016 de zes prijswinnaars bekend gemaakt zijn. Tracy Metz vertelde er afgelopen woensdag in het programma KRO NCRV Radio 1 De Ochtend waar ze ontwerpwedstrijden voor vluchtelingen besprak:

Paradigmawisseling nodig

Daarvoor zal allereerst echter een paradigmawisseling moeten plaatsvinden stellen Michelle Provoost en Wouter van Stiphout van CRIMSON architectorial historians. In hun publicatie ‘Een stad van komen en gaan‘ (2016) stellen ze dat vluchtelingenopvang een groot probleem blootlegt in steden: hun onflexibiliteit om snel in te kunnen springen op verandering.

Terwijl de afgelopen decennia hebben laten zien dat conflicten aan de grenzen van Europa en daarbuiten tot plotselinge pieken in de hoeveelheden asielzoekers leidden, werden we toch weer ‘verrast’ door de duizenden vluchtelingen die vanuit Syrië naar ons land kwamen, op de vlucht voor een conflict dat al jaren bezig was. Het vergde het razendsnel inrichten van noodopvanglocaties, het verordonneren van leegstaande vakantieparken, het bouwen van hele tentenkampen. De processen waarmee dit gebeurde verliepen hals over kop en leidden soms tot hevige confrontaties met lokale gemeenschappen. Het zou te gemakkelijk zijn om de vluchtelingenproblematiek – opnieuw – af te doen als een tijdelijke noodsituatie, die uniek is in haar problematiek. Maar dat we het moeilijk vinden om op een adequate wijze de stijging in het aantal vluchtelingen die zich bij ons meldt op te vangen en een toekomst te bieden, is een symptoom van een breder probleem met de flexibiliteit en het absorptievermogen van onze steden.

Vluchtelingenopvang is kortom niet slecht een kwestie van een huisvestingsvraagstuk, het is een fundamentele overlevingsstrategie voor steden in de 21ste eeuw.

VR doesn’t make you more empathetic

Posted on by

Virtual Reality wordt wel de empathiemachine genoemd, een tech die enorme kracht heeft om ons meer empathisch te maken. Maar Paul Bloom betwijfeld dat in dit artikel voor The Atlantic:

The problem is that these experiences aren’t fundamentally about the immediate physical environments. The awfulness of the refugee experience isn’t about the sights and sounds of a refugee camp; it has more to do with the fear and anxiety of having to escape your country and relocate yourself in a strange land. Homeless people are often physically ill, sometimes mentally ill, with real anxieties about their future. You can’t tap into that feeling by putting a helmet on your head.  Nobody thinks that going downtown without your wallet will make you appreciate poverty—why should these simulations do any better?

One specific limitation of VR involves safety and control.  During the debates over the interrogation practices of the United States during the Iraq war, some adventurous journalists and public figures asked to be waterboarded, to see what it was like. They typically reported that it was awful. But in fact their experience fell far short of how terrible actual waterboarding is, because part of what makes waterboarding so bad is that you get it when you don’t want it, by people who won’t stop when you ask them to. Safety and control transform unpleasant experiences into loads of fun, which is why we pay to play war games and have paintball battles, get frightened by shrieking maniacs in a haunted house, or engage in certain masochistic sexual activities.

Then there is duration. It’s not hard to try out certain short-term experiences, such as dealing with a crying baby for a few minutes, sitting alone in a closet, or having strangers gawk at you on the street. But you can’t extrapolate from these to learn what it’s like to be a single parent, a prisoner in solitary confinement, or a famous movie star. You can’t take an event of minutes and hours and generalize to months and years.

Why not? One consideration is that some experiences are fine in the short-term, but wear you down over time. Solitary confinement is an obvious example here. Or consider subtle forms of sexual and racial discrimination—certain seemingly minor attacks on one’s dignity are easy to shrug off in any single instance, but if they are repeated and relentless, they can lead to anxiety and depression.

Golden Krishna: Een schermpjesloze wereld

Posted on by
Google-designer Golden Krishna (ja, z’n echte naam) stelt in zijn boek ‘The best interface is no interface’ (2015) dat we vastzitten in een wereld vol schermpjes. Hebben we een probleem? Een slim schermpje om het op te lossen! Willen we innoveren? Slap an interface on it! Een prullenbak met een scherm dat laat zien dat het regent terwijl je in de regen voor die prullenbak staat…wie wordt daar nu niet blij van?
Niet alleen lost het slimmer maken van onze omringende tech door er een schermpje op te plakken onze daadwerkelijke vragen en behoeftes niet op. Maar het reduceert ons ook tot een ‘schermpjes-wereld’ waarin we een hele lijst met digitaal huiswerk krijgen om nog enigzins te kunnen communiceren met onze tech. Op dus naar een wereld zonder schermpjes!

Ons schermpjes-denken: waar is het fout gegaan?

De Ipad-potty…onmisbaar voor een goede start van de opvoeding
Het is bijna 40 jaar geleden sinds de PC werd uitgevonden. En hoewel er sinds die tijd ‘aan de achterkant’ grote uitvindingen – zoals een snelle internetverbinding, verbeterde data-opslag en process power –  het ontwerp van de PC enorm hebben verbeterd, is de innovatie aan de voorkant blijven steken.
We’ve hardly evolved the primary interaction we have with computer […] progress around the front end — what we do see, the graphical interface — has been devolving into psychological tricks.
Wat is de oorzaak daarvan? Het feit dat we User Experience zijn gaan verwarren met User Interface, schrijft Krishna. Dat zijn designtermen, maar je snapt wel wat ie bedoelt als je hiernaar kijkt:
This is UI: Navigation, subnavigation, menus, dropdowns, buttons, links, windows, rounded corners, shadowing, error messages, alerts, updates, checkboxes, password fields, search fields, texts inputs, radio selections, text areas, hover states, selection states, pressed states, tooltips, banner adds, embedded videos, swipe animations, scrolling, clicking, iconography, colors, lists, slideshows, alt text, badges, notifications, gradients, popups etc.

This is UX: People, happiness, solving problems, understanding needs, love, efficiency, entertainment, pleasure, delight, smiles, soul, warmth, personality, joy, satisfaction, gratification, bliss, euphoria, convenience, enchantment, magic, productivity, effectiveness etc.

Kortom: We hebben UX design waarbij behoeftes van consumenten worden opgelost, verward of gelijk gesteld aan UI design: interface design dat draait om communicatie, om het ontwerpen van een schermpje. En zijn zo niet alleen aanbeland bij de geweldige uitvinding van een schermpje op je koelkast waarop je tweets binnenkomen, maar ook bij de zin:
There’s an app for that.
Hoe verkeerd en belachelijk dit ‘schermpjes-denken’ als automatische oplossing voor zo’n beetje alles is, wordt duidelijk uit het volgende voorbeeld:
The New York Post had een prima oplossing voor een uitvallende telefoon door weinig batterij: “Battery Doctor is a mobile app that will tell you the amount of power and time left on your current battery. It will also give you suggestions on how to get more juice when you need it now and in the future”. Geweldig…dus om m’n probleem met een lege accu op te lossen hoef ik alleen maar een stroomverslindende app te downloaden..
Volgens Krishna beginnen steeds meer mensen tot de conclusie te komen dat schermpjes noch apps hun daadwerkelijke behoeftes invullen en dat ze niet meer clicks of swipes in hun leven willen.
According to Quartz, the average American smartphone user downloads zero… yes, zero apps per month. People seem to download a few key apps — like email, maybe a social network, and perhaps a game — when they purchase their phone, and then never really download anything ever again.

Wij dienen onze tech: Inbox zero, wie wil dat nu niet?

Yes! Weer een stap dichter bij Inbox Zero, a.k.a. m’n hoogste doel in het leven
 “The real problem with the interface is that it is an interface. Interfaces get in the way. I don’t want to focus my energies on an interface. I want to focus on the job…I don’t want to think of myself as using a computer, I want to think of myself as doing a job.”
Dit is een citaat van de bekende designer Don Norman. Uit 1990. Au.
Het probleem van schermpjesdenken is volgens Krishna niet alleen dat het onze daadwerkelijke behoeftes niet invult, maar dat we er ook een ellenlange lijst van taken bijkrijgen om in godesnaam maar te kunnen communiceren met onze tech.
On a given day you could have software updates to download and install, passwords to reset, notifications to attend to, files and folders to sort, messages to archive, social media requests to confirm, calenders to update, credit card balances to check, information to verify, storage space to manage and monitor, documents to back up, messages to reply to, photo’s to upload, flights to check in…These are digital chores. The maintenance of our digital lives.
Ok, a new version is available? Yes, I’d love to download it for the next few hours.
We worden gedwongen om te communiceren op de manier van computers. Het onthouden van verschrikkelijk lange wachtwoorden met minstens tien letters, drie cijfers en een uitroepteken. Je weg kunnen vinden in databases. Niet alleen wordt je aandacht zo continue weggetrokken van de zaken die je belangrijk vindt – het échte werk dat je gedaan wilt krijgen – en heb je minder tijd over voor bijvoorbeeld vrienden en familie, maar we snappen daarnaast ook steeds minder hoe onze technologie werkt.
Krishna geeft in zijn boek het voorbeeld van een was- of afwasmachine. Huishoudelijke apparaten waar mensen vaak enorm veel geld voor neertellen, maar waarvan ze vaak maar één of twee programma’s gebruiken (ongeacht wat je wast of hoe vies het is) omdat ze niet begrijpen wat de rest inhoudt. En natuurlijk heb je wel wat beters te doen dan die onbegrijpelijke ellenlange handleiding doorspitten. Bovendien: als je er zoveel geld voor neertelt, mag je toch wel een betere communicatie verwachten van je tech?
Het meest verontrustende is echter dat we ongemerkt ook onze behoeftes en ambities aanpassen aan de computer-communicatie. Heb jij al eens gejuicht toen je je emailbox helemaal leeg had gewerkt? Waar was je toen eigenlijk blij om? Had je toen JOUW behoefte verwezenlijkt, of die van je technologie?
We seeks alluring, aspirational moments like Inbox Zero – a state of having an empty inbox because you’ve deleted, moved or archived them all – with many desire and few attain. But for what? For happiness? The improvement of society? Nope, for the computer. For the interface. So that a count in a numerical badge floating above your application icon can diminish and eventually disappear. So that the application notifications eventually go away. So that your most important documents are preserved. So that your account stays current. So that you don’t get hacked.

Zo kan onze tech ons weer gaan dienen

Waarom je geen twaalf stappen nodig hebt om een deur te kunnen openen
Bedenk eens wat jouw meest snelle informatieverwerkingssysteem is? Iets waardoor je in minder dan een seconde weet of een brood nog goed is of dat je die melk nog kunt drinken. Juist, je zintuigen. Maar onze computers waar we steeds meer op vertrouwen zijn nog uitgerust met hetzelfde informatieverwerkingssysteem als toen ze uitgevonden werden: user input, informatie die wij erin stoppen.
When it comes to computers, we build them with a different information-gathering system. We use a methodology that fuels our bizarre relationship with them. We make them rely on user input. […‘It’s time to teach our powerful machines to sense the world more like we do. The technology exists, it’s prevalent, and yet it remains mostly unused in the consumer marketplace.
Computers die de wereld zien door zintuigen…mmm…wat bedoelt Krishna hiermee? Vooral dat we bij het ontwerpen van User Experience design uit moeten gaan van het observeren van zaken die daadwerkelijk gebeuren en daar een technologie rondom creëren.
Onbevooroordeeld naar de werkelijkheid kijken, in plaats van alles al in de context van een schermpje te plaatsen:
For the last few decades in making digital products, we’ve been drawing rectangles (screen representations) and wondering how we can solve problems inside these lazy rectangles. Instead, a more interesting sandbox is to start with the typical process of our customers.
Krishna geeft het voorbeeld van ontwerpers van Ford die het opviel dat sommige automobilisten, terwijl ze met hun handen vol boodschappen de achterklep open probeerden te doen, hun been uitstaken onder de bumper. Dat bracht ze op het idee om dit ‘typical process’ te omarmen, een set sensoren onder de bumper aan te brengen die een schop van het been kunnen herkennen en daarop de achterklep automatisch openen. Deze goedkope sensoren werden één van de meest gewilde features van bepaalde Ford auto’s.
Of kijk naar het plaatje hierboven. Een tekening van de app Lockitron die het probleem probeert op te lossen dat mensen vaak hun sleutel verliezen. De eerste oplossing was sloten die met een app geopend konden worden. Dat resulteerde in twaalf stappen waarin je eerst je telefoon uit je zak moest pakken, ontgrendelen, de app moest openen, je code invoeren e.d. om maar die deur open te krijgen. Raad eens hoeveel mensen er echt blij waren met deze oplossing?
Dus in de tweede versie van hun ontwerp gooide Lockitron de boel grondig om. Geen twaalf stappen meer, maar een slim slot dat automatisch communiceert met je telefoon in je broekzak zodat jij niets meer hoeft te doen en de deur vanzelf voor je opengaat.

De oplossing: achterzak-apps

Back-pocket apps, dat is volgens Krishna de oplossing voor onze groeiende aversie tegen aandachtsverslindende technologie die ons niet dient, maar onze evenzeer groeiende honger naar technologie die ons leven kan verbeteren en vergemakkelijken. Apps die aan het werk zijn terwijl je telefoon rustig in je achterzak zit. Jij hoeft er geen aandacht aan te besteden, je tech werkt voor jou.
Lockitron, die ik hierboven al noemde, gebruikt dus Bluetooth om met je deurslot te communiceren. En Krishna geeft ook het voorbeeld van Ginger.io, een app voor mensen die zwaar depressief zijn. Zonder te interfereren met hun dagelijks leven is Ginger.io op de achtergrond continue signalen aan het zoeken hoe het met je gaat: heb je je huis verlaten of familie of vrienden gebeld of geappt?
Zelf moest ik aan Amazon Go denken. Een supermarkt waarvan het eerste filiaal op 5 december opende, waarin je rustig shopt terwijl je telefoon in je achterzak bijhoudt wat je allemaal in je mandje hebt gestopt, weer bij nader inzien hebt teruggelegd en automatisch afrekent. Jij hoeft nergens aan te denken, behalve aan wat je voor je avondeten wilt maken. Forbes noemt het dan ook: Amazon Go is about payments, not grocery.
Of aan IFTTT (If This Then That), waarmee je ‘recepten’ creëert om het ene stukje software met het andere stukje software te laten communiceren. Als ik bijvoorbeeld een foto post op m’n Instagram, wordt ie automatisch doorgeplaatst op m’n website.
Krishna voorziet dat deze automatische software-to-software technologie de toekomst gaat zijn waardoor onze digitale klusjeslijst een stuk korter wordt, en technologie eindelijk weer gaat doen waar het voor bedoeld is: ons van dienst zijn.

De stad als domein voor drones, maar van wie is de lucht dan?

Posted on by

Drones zullen sneller dan je denkt opduiken in het straatbeeld van de stad. Voor Stadsleven schreef ik een blog over de vraag die hiermee opkomt: van wie is eigenlijk de lucht boven de stad? Moeten we bang zijn voor privatisering van ons luchtruim?

We leven al bijna in dronecity

Een stad vol drones als vogels in de lucht, kun jij het je voorstellen? Dat is de toekomst die designstudio Superflux voor zich ziet in de korte film Drone Aviary, die overigens helemaal gefilmd is met een drone.

Hoe ver staat dit kunstproject eigenlijk nog af van de realiteit? Waar drones oorspronkelijk als wapen gebruikt werden, en nu geliefd zijn bij hobbyisten, is de komende generatie drones helemaal toegerust om ook de stad van dienst te kunnen zijn. Met lichtgewicht radio’s en camera’s, en krachtige lithium batterijen hebben de huidige professionele drones al vele mogelijkheden. Maar de échte grote stap gaat kunstmatige intelligentie zijn: als drones autonoom kunnen vliegen – dus zonder een menselijke bestuurder nodig te hebben.

Drones kunnen dan allerlei publieke taken, zoals van de politie of zorg, overnemen of aanvullen. Zo wil de gemeente Enschede graag drones inzetten als toezichthouder om de campus van de Universiteit Twente en bedrijventerreinen te laten bewaken door een autonome drone. Als er een melding is van brand of inbraak, vliegt de drone er automatisch heen om beelden te maken, die live naar de meldkamer gestuurd kunnen worden. De Amerikaanse politie gaat een stap verder. Deze is momenteel samen met fabrikant Taser International aan het onderzoeken of drones met stroomstootwapens uit te rusten zijn. In North Dakota mag de politie al sinds vorig jaar boven de hele staat drones gewapend met tasers, traangas en zelfs rubberen kogels inzetten, zolang het wapen niet dodelijk is.

Ook in de zorg kunnen drones van betekenis zijn. Drones kunnen wegen monitoren en ambulance personeel waarschuwen bij ongelukken. Of er kan een ambulance drone naartoe worden gestuurd, zoals onderstaand ontwerp van de TU Delft, die niet alleen sneller de plek van het ongeval kan bereiken doordat deze er rechtstreeks naartoe kan vliegen, maar ook moeilijker bereikbare plekken aankan. Daarom zien bedrijven niet alleen mogelijkheden voor dit soort drones in steden, maar vooral in landen als Rwanda waar de wegen notoir slecht zijn en de afstanden groot. Zo brengt de drone van Zipline, een startup uit Silicon Valley, al bloed naar klinieken op het platteland en maakte de beroemde architect Norman Foster vorig jaar op de architectuurbiënnale in Venetië furore met zijn ontwerp voor een mobiel dronevliegveld waar drones kunnen worden op- en ingeladen.

Commerciële partijen zien toekomst in de drone stad

Niet gek dus dat grote commerciële partijen zoals Amazon en Google hun pijlen richten op drones. Amazon ontwikkelt momenteel tal van drones die pakketjes moeten gaan bezorgen. Deze drones zijn geschikt voor verschillende situaties, zoals drones die bij droog weer vliegen of in de regen, in dorpen of in steden en die landen in achtertuinen of tegen flatgebouwen. Google werkt sinds 2012 aan Project Wing, ook een bezorgdrone, die verticaal kan opstijgen en landen. Project Wing moet in 2017 gaan lanceren. Ook Amazon is druk bezig met testvluchten in Canada, Australië en sinds kort ook in het Verenigd Koninkrijk. Ondertussen zijn ook al patenten aangevraagd voor een soort zeppelin in de lucht als vliegend warenhuis waarvanuit de drones bevoorraad kunnen worden (Amazon) en een karretje op wieltjes die de pakketjes uit de lucht kan ‘vangen’ en zo veilig tot je voordeur kan rijden (Google).

In onderstaande video zie je de ultieme nachtmerrie van drone-commercie. Dronevertising’ was een trial campagne bedacht door het Russische bureau Hungry Boys voor de Chinese noodlebar Wokker. Posters met reclame voor noodle- en rijstgerechten zweefden op drones voor de ramen van kantoren in Moskou’s financiële district, gericht op lunchtijd wanneer zoals de claim luidde ‘veel mensen vergeten om te stoppen met werken om te eten’.

Komt onze publieke lucht ruimte in het geding?

Nu de ontwikkeling van commerciële drones zo’n vlucht heeft genomen, beginnen mensen zich zorgen te maken of steden wel goed genoeg de publieke belangen behartigen en zich niet blindstaren op de grote beloftes van de bedrijven.

Onderzoekers Bradley L. Garrett en Adam Fish schreven 12 december een bijdrage voor The Guardian waarin ze het sluipende gevaar van de privatisering van ons luchtruim bespreken. Waar de regels voor het vliegen van drones in het Verenigd Koningrijk (net als in Nederland) helder en gelijk voor iedereen waren (namelijk drones moeten in het zicht van de piloot blijven, 50 meter verwijderd van mensen, gebouwen en vliegvelden), krijgen commerciële bedrijven als Amazon en Google nu opeens toestemming om wél testvluchten met hun autonome drones (waar dus geen piloot bij betrokken is) uit te voeren.

“Urban airspace is being radically reshaped by the proliferation of drones – a process which is quickly slicing the air into private strips. Urban citizens are at risk of losing access to a valuable public resource as corporations are given prioritisation in the skies above our heads.”

Bovendien is onlangs aangekondigd dat bezorgingen per drone worden toegestaan aan de inwoners van the Spire in Londen, een wolkenkrabber in aanbouw van 800 miljoen vlakbij de Canary Werf, waar de woningen zoals je kunt raden vooral voorbestemd zijn voor de rijkeren der aarde:

“This would require an exemption to the CAA rules about flying in congested areas. Just as skyscrapers have become a visible marker of social inequality in the UK, the ability to fly will also be granted according to privilege, further solidifying the relationship between height and power in the capital.”

En dat de gevaren van privatisering van het stedelijk luchtruim mogelijk nog verder kunnen reiken, hebben Garrett en Fish zelf ervaren tijdens hun eigen dronevlucht:

“Lifting off from a grassy, flat expanse next to the river Thames, we quickly vaulted to the height of a 30-storey building and began capturing slow, sweeping images from a bird’s-eye view. But then a security guard emerged from the building and ran towards us. “You can’t fly that here,” he yelled. We were keeping the drone within our line of sight, as per Civil Aviation Authority (CAA) regulations, and my co-flyer Adam Fish responded: “Sorry but we can. We checked the regs and we are 50 metres from the building, and this isn’t a congested area.” Adam showed him a map. Then the security guard looked up at the drone hovering over the building, and said: “Yeah, but we own it.” “You own what?” Adam replied. “The air, mate. We own the air.”