|
Deze nieuwsbrief staat ook weer in het teken van Nir Eyal. Hij stelt namelijk dat techbedrijven ons helemaal niet verslaafd hoeven te houden om winst te kunnen blijven maken én zelfs in een unieke positie zijn om mensen die écht verslaafd zijn geraakt te helpen. Waar begint de ethische verantwoordelijkheid van techbedrijven bij het ontwerpen van een betere relatie met onze telefoon en waar eindigt deze?
Unieke positie techbedrijven om verslaafden te helpen |
|
|
Als we nadenken over een meer ethische benadering rondom de diensten die nu in onze smartphone zitten en onze aandacht ongewild opslurpen, dan zit je al snel bij regulering of alternatieve ontwerpen. En dat, zo schrijft Eyal, terwijl techbedrijven juist in de unieke positie zijn om techverslaafden te helpen.
Hij onderscheidt namelijk twee typen van verslavende producten. In de eerste categorie kent de fabrikant z’n klanten niet. De fabrikant van sigaretten weet bijvoorbeeld niet wie z’n stinkstokkies koopt en kan daarom niet veel meer doen dan een algemene waarschuwing op de verpakking zelf plaatsen.
In het tweede type verslavend product kent de maker z’n gebruikers wel, en zelfs zeer goed. De makers van games en social media tracken hun gebruikers bijvoorbeeld in elke klik die ze maken. Ze weten precies hoe lang hun gebruikers per dag doorbrengen in hun digitale omgeving, en hoe vaak ze op een bepaalde link klikken. Ze kunnen precies zien wie er op een ongezonde manier met hun product omgaat.
En juist daarom vindt Eyal dat makers van technologie een ethische verplichting hebben om gebruikers tegen zichzelf in bescherming te nemen:
Dat kan bijvoorbeeld door als bedrijf een voorzichtige email naar een gebruiker te sturen om hem/haar bewust te maken van het feit dat z’n gebruik toch wel ver boven het gemiddelde ligt, of de gebruiker de mogelijkheid bieden om voor zichzelf grenzen te stellen (na 2 uur Facebookgebruik sluit de service zich automatisch voor je af). Daar hoef je dan niet elke gebruiker mee lastig te vallen, maar alleen specifieke gebruikers die het nodig hebben. Eyal bedacht deze voorbeelden:
Natuurlijk zit hier een fijne grens tussen goedbedoelde hulp en een paternalistische houding – zoals iedereen die wel eens advies heeft gegeven wel weet…
|
Je hebt hoge participatie nodig, geen verslaafden |
|
|
Als we het hebben over de technieken die de techindustrie inzet om hun gebruikers ‘hooked’ te krijgen, dan wordt Silicon Valley al snel vergeleken met Las Vegas. Maar dat is juist een vergelijking die we niet meer moeten trekken volgens Eyal als we het hebben over hoe techbedrijven hun ethische verantwoordelijkheid kunnen nemen. Dan mis je namelijk het grote verschil tussen Silicon Valley en Las Vegas: dat Las Vegas voor z’n businessmodel afhankelijk is van verslaafden en Silicon Valley niet.
Casino’s – en ook andere industrieën zoals online games – halen het meeste voordeel uit de mensen die echt verslaafd zijn. Walvissen worden deze mensen genoemd – de 0,15 % van de spelers die 50% van de opbrengsten binnen brengen.
Er zijn natuurlijk veel industrieën die leunen op een walvismodel, a.k.a businessmodel, waar ze het leeuwendeel van hun inkomsten door hun meest loyale klanten binnenkrijgen. Zo verkrijgt de fast food industrie 60% van hun inkomsten van de 20% ‘heavy users’ (oh, de ironie).
De vraag is dan natuurlijk: waar begint de ethische verantwoordelijkheid van een bedrijf? Eyal vindt dat het onethisch is als een bedrijf inkomsten accepteert van iemand die eerder heeft aangegeven te willen stoppen met het product, maar dat niet kan. Zo zijn de meeste Amerikaanse casino’s bijvoorbeeld verplicht om ‘self-exclusion’ programma’s te hebben voor spelers die hun verslaving willen breken, maar verwelkomen ze hen tegelijkertijd met open armen als ze weer het casino binnenwandelen.
Het probleem is: dit soort industrieën zijn even verslaafd aan hun verslaafden, als de verslaafden aan hun producten zijn. Je ethische verantwoordelijkheid nemen zou wel eens kunnen betekenen dat je je eigen business onderuithaalt. Het businessmodel van de meeste apps en services op je telefoon steekt echter heel anders in elkaar: je hebt geen walvissen nodig, maar juist zoveel mogelijk kleine (en loyale) visjes.
|
Maak je product juist meer engaging |
|
|
Goed, je hebt dus een hoge participatiegraad nodig om je product winstgevend te kunnen houden. Dat betekent dus dat je – wellicht tegen je verwachting in – je product juist meer ‘engaging’ (heeft iemand hier een goede Nederlandse vertaling voor?) moet maken. Niet verslavend, maar wel gewoontevormend.
Wat je namelijk nodig hebt, zo schrijft Eyal in z’n boek ‘Hooked’, is een hoge CLTV – Customer Lifetime Value, wat zoveel betekent als het geld/andere soort waarde die je van een gebruiker krijgt voordat ie om de één of andere reden besluit om te stoppen met je product. En die CLTV stijgt juist hoe meer jouw product gewoontevormend is. Een bekend model hiervoor is het Freemium-model, waarbij een product of dienst gratis wordt aangeboden, met premium functies waarvoor je dan wel moet betalen. Gratis games zoals Pokémon Go bieden bijvoorbeeld gebruikers de kans om extra pokéballs of eitjes te kopen in de shop. En nieuwsbriefservices zoals deze bieden gebruikers in de Pro-variant meer mogelijkheden om het design van de nieuwsbrief aan te passen, of A/B-tests te doen. Gebruikers zijn eerder geneigd om te betalen voor je product als ze het al op regelmatige basis gebruiken (en er natuurlijk tevreden over zijn).
Bovendien zijn gebruikers die echt waarde in je product vinden geneigt om je product te bepleiten bij hun vrienden:
Maar het echte verschil voor je product gaat pas komen in de laatste fase van het ‘Hooked’ raken, de fase van investeren die ik vorige week beschreef. Als je product zo is gemaakt dat het elke keer z’n waarde vergroot wanneer de gebruiker het gebruikt en er iets in investeert – data, vrienden toevoegen – dan leert het product de gebruiker beter kennen en kan van meer waarde zijn. Zo leert Netflix nauwkeuriger voorspellen (tot op het gênante af) van welke voor films en series je echt houdt. En doordat Gmail elke email die je hebt verstuurd bewaart, is de emailservice niet alleen een tool om mee te emailen (en daarmee inwisselbaar voor welke emailservice dan ook), maar een archief van jaren en jaren emails. En zou jij je verzamelde herinneringen op Instagram zomaar willen inwisselen voor een andere – wellicht privacyvriendelijkere – service?
Ook het lerende algoritme van Google dat z’n best doet om suggesties aan te bieden op basis van je eerdere zoektochten zorgt dat nu ‘even dit online nazoeken’ synoniem is geworden aan ‘even googlen’.
|
Waar eindigt verantwoordelijkheid van techbedrijven? |
|
|
Goed, technologiebedrijven verkeren dus juist in de positie om echt verslaafde gebruikers te helpen, en hebben het dus ook niet nodig voor hun businessmodel om hen verslaafd te houden. Maar waar begint en eindigt deze verantwoordelijkheid eigenlijk?
Eyal stelt dat we allereerst een verschil moeten maken tussen positieve en negatieve manieren van manipulatie. Zo zijn er ook veel industrieën die manipulatie bewust inzetten om hun gebruikers te helpen:
Bij manipulatie moet je allereerst het onderscheid maken tussen ‘persuasion’ (overreding) en ‘coercion’ (dwang). In het eerste geval zet je de gebruiker aan tot iets wat hij/zij wel wil, in het tweede geval zet je hem/haar aan tot iets dat JIJ wil, maar de gebruiker eigenlijk niet. Dark patterns is een voorbeeld van deze laatste kwalijke vorm van manipulatie. Trucjes ingebouwd in websites, apps of games die de gebruiker onbedoeld aankopen laat doen of zich laat aanmelden voor diensten of nieuwsbrieven. Deze site verzamelt de veelvoorkomende dark patterns (en de bedrijven die hiervan gebruik maken).
Vervolgens moet je volgens Eyal als maker jezelf de vraag stellen: heb ik het überhaupt voor mijn business nodig om mijn gebruikers hooked te krijgen? Daarvoor ontwierp hij bovenstaande Manipulation Matrix:
Het model stoelt op twee sleutelvragen: ‘Zou ik het product zelf gaan gebruiken? (of: zou ik het product hebben gebruikt als ik jonger/ouder was?)’ en: ‘Geloof ik dat het product z’n gebruikers helpt om hun leven te verbeteren?’.
Als je voldoet aan deze twee criteria heb je volgens Eyal alle benodigde verantwoordelijkheid genomen. Maar wat nu als een gebruiker vervolgens tóch verslaafd raakt aan je product? Tjsa, vindt Eyal, daar begint dan de eigen verantwoordelijkheid van de gebruiker.
|
This is so much fun!
En wie zit aan de knoppen?
Hema – Offline is the new luxury
Opgenomen vanaf januari 2017 in de collectie vd Hema: een kaars en wandtegel met de titel ‘Offline i the new luxury’
Vluchtelingen als kans voor de stad
Voor de trendrubriek van het Stadsleven webmagazine schreef ik hoe steeds meer architecten en stedenbouwkundigen beseffen dat vluchtelingen geen tijdelijk probleem opleveren voor steden, maar een kans om zich aan te passen aan een fundamentele overleefstrategie voor de 21ste eeuw.
Een vluchtelingenkamp is niet tijdelijk, maar een stad
Naar schatting 65 miljoen vluchtelingen zijn er nu in de wereld. Om je te helpen in te schatten hoeveel dat is: denk aan de bevolking van een groot land als Frankrijk. Een aantal dat niet snel kleiner gaat worden, eerder groter. En permanenter. Vluchtelingen zijn geen tijdelijk probleem, dat steden even moeten oplossen. Vluchtelingen wonen gemiddeld 17 (!) jaar in een vluchtelingenkamp. Waar mensen zolang wonen en leven ontstaat vanzelf een stad, met de bedrijvigheid, levendigheid, handel en sociale patronen als je ook in een ‘echte’ stad aantreft, zoals het project Refugee Republic van tekenaar Jan Rothuizen, Dirk-Jan Visser en Martijn Tol zo mooi laat zien.
Daarom vindt Kilian Kleinschmidt, hoofd van het Al Za’atari vluchtelingenkamp in Jordanië met meer dan 83.000 vluchtelingen, dat we een vluchtelingenkamp niet als noodopvang, maar als stad moeten beschouwen. Hij heeft dan ook besloten om het tijdelijke kamp stap voor stap over te laten gaan in een stedelijke omgeving. Hiervoor deelt hij het kamp in districten, legt straten met straatnamen aan en tenten en prefab woningen worden van huisnummers voorzien. Door dit te doen, kan het kamp op een veel positievere wijze in wisselwerking treden met z’n naaste omgeving, naast het feit dat dit natuurlijk ook een positief effect heeft op de mensen die wonen in het kamp.
Vluchtelingen bieden kansen voor de stad
Bovendien, beseffen steeds meer architecten en stedenbouwkundigen: vluchtelingen kunnen ook een kans bieden voor steden om zich te ontwikkelen. De beroemde architect Rem Koolhaas steltde vorig jaar dat vluchtelingen nieuwe energie kunnen bieden aan steden:
architects could use the current refugee crisis as an opportunity to find new ways to reinvigorate abandoned sections of cities in areas like eastern Germany, encouraging highly-educated refugees to move in and transform them. [...] “Refugees could reenergise sections of the cities. They offer to architecture an interesting provocation or invitation to do good work and collaborate in interesting ways.”
Zo ziet Rijksbouwmeester Floris Alkemade dat ook. Creatieve oplossingen voor asielopvang helpen ook andere woningzoekenden. Juist om de integratie te bevorderen zouden steden de opvang meer in samenhang kunnen zien met de behoefte van andere groepen die op de woningmarkt soms moeilijk aan bod komen: studenten, starters, ouderen en alleenstaanden. Daarom schreef hij een ontwerpwedstrijd uit ‘A home away from home‘ waarvan in juni 2016 de zes prijswinnaars bekend gemaakt zijn. Tracy Metz vertelde er afgelopen woensdag in het programma KRO NCRV Radio 1 De Ochtend waar ze ontwerpwedstrijden voor vluchtelingen besprak:
Paradigmawisseling nodig
Daarvoor zal allereerst echter een paradigmawisseling moeten plaatsvinden stellen Michelle Provoost en Wouter van Stiphout van CRIMSON architectorial historians. In hun publicatie ‘Een stad van komen en gaan‘ (2016) stellen ze dat vluchtelingenopvang een groot probleem blootlegt in steden: hun onflexibiliteit om snel in te kunnen springen op verandering.
Terwijl de afgelopen decennia hebben laten zien dat conflicten aan de grenzen van Europa en daarbuiten tot plotselinge pieken in de hoeveelheden asielzoekers leidden, werden we toch weer ‘verrast’ door de duizenden vluchtelingen die vanuit Syrië naar ons land kwamen, op de vlucht voor een conflict dat al jaren bezig was. Het vergde het razendsnel inrichten van noodopvanglocaties, het verordonneren van leegstaande vakantieparken, het bouwen van hele tentenkampen. De processen waarmee dit gebeurde verliepen hals over kop en leidden soms tot hevige confrontaties met lokale gemeenschappen. Het zou te gemakkelijk zijn om de vluchtelingenproblematiek – opnieuw – af te doen als een tijdelijke noodsituatie, die uniek is in haar problematiek. Maar dat we het moeilijk vinden om op een adequate wijze de stijging in het aantal vluchtelingen die zich bij ons meldt op te vangen en een toekomst te bieden, is een symptoom van een breder probleem met de flexibiliteit en het absorptievermogen van onze steden.
Vluchtelingenopvang is kortom niet slecht een kwestie van een huisvestingsvraagstuk, het is een fundamentele overlevingsstrategie voor steden in de 21ste eeuw.
VR doesn’t make you more empathetic
Virtual Reality wordt wel de empathiemachine genoemd, een tech die enorme kracht heeft om ons meer empathisch te maken. Maar Paul Bloom betwijfeld dat in dit artikel voor The Atlantic:
The problem is that these experiences aren’t fundamentally about the immediate physical environments. The awfulness of the refugee experience isn’t about the sights and sounds of a refugee camp; it has more to do with the fear and anxiety of having to escape your country and relocate yourself in a strange land. Homeless people are often physically ill, sometimes mentally ill, with real anxieties about their future. You can’t tap into that feeling by putting a helmet on your head. Nobody thinks that going downtown without your wallet will make you appreciate poverty—why should these simulations do any better?
One specific limitation of VR involves safety and control. During the debates over the interrogation practices of the United States during the Iraq war, some adventurous journalists and public figures asked to be waterboarded, to see what it was like. They typically reported that it was awful. But in fact their experience fell far short of how terrible actual waterboarding is, because part of what makes waterboarding so bad is that you get it when you don’t want it, by people who won’t stop when you ask them to. Safety and control transform unpleasant experiences into loads of fun, which is why we pay to play war games and have paintball battles, get frightened by shrieking maniacs in a haunted house, or engage in certain masochistic sexual activities.
Then there is duration. It’s not hard to try out certain short-term experiences, such as dealing with a crying baby for a few minutes, sitting alone in a closet, or having strangers gawk at you on the street. But you can’t extrapolate from these to learn what it’s like to be a single parent, a prisoner in solitary confinement, or a famous movie star. You can’t take an event of minutes and hours and generalize to months and years.
Why not? One consideration is that some experiences are fine in the short-term, but wear you down over time. Solitary confinement is an obvious example here. Or consider subtle forms of sexual and racial discrimination—certain seemingly minor attacks on one’s dignity are easy to shrug off in any single instance, but if they are repeated and relentless, they can lead to anxiety and depression.
Golden Krishna: Een schermpjesloze wereld
|
Google-designer Golden Krishna (ja, z’n echte naam) stelt in zijn boek ‘The best interface is no interface’ (2015) dat we vastzitten in een wereld vol schermpjes. Hebben we een probleem? Een slim schermpje om het op te lossen! Willen we innoveren? Slap an interface on it! Een prullenbak met een scherm dat laat zien dat het regent terwijl je in de regen voor die prullenbak staat…wie wordt daar nu niet blij van?
Niet alleen lost het slimmer maken van onze omringende tech door er een schermpje op te plakken onze daadwerkelijke vragen en behoeftes niet op. Maar het reduceert ons ook tot een ‘schermpjes-wereld’ waarin we een hele lijst met digitaal huiswerk krijgen om nog enigzins te kunnen communiceren met onze tech. Op dus naar een wereld zonder schermpjes!
|
|
|
Ons schermpjes-denken: waar is het fout gegaan? |
De Ipad-potty…onmisbaar voor een goede start van de opvoeding
|
|
Het is bijna 40 jaar geleden sinds de PC werd uitgevonden. En hoewel er sinds die tijd ‘aan de achterkant’ grote uitvindingen – zoals een snelle internetverbinding, verbeterde data-opslag en process power – het ontwerp van de PC enorm hebben verbeterd, is de innovatie aan de voorkant blijven steken.
Wat is de oorzaak daarvan? Het feit dat we User Experience zijn gaan verwarren met User Interface, schrijft Krishna. Dat zijn designtermen, maar je snapt wel wat ie bedoelt als je hiernaar kijkt:
Kortom: We hebben UX design waarbij behoeftes van consumenten worden opgelost, verward of gelijk gesteld aan UI design: interface design dat draait om communicatie, om het ontwerpen van een schermpje. En zijn zo niet alleen aanbeland bij de geweldige uitvinding van een schermpje op je koelkast waarop je tweets binnenkomen, maar ook bij de zin:
Hoe verkeerd en belachelijk dit ‘schermpjes-denken’ als automatische oplossing voor zo’n beetje alles is, wordt duidelijk uit het volgende voorbeeld:
The New York Post had een prima oplossing voor een uitvallende telefoon door weinig batterij: “Battery Doctor is a mobile app that will tell you the amount of power and time left on your current battery. It will also give you suggestions on how to get more juice when you need it now and in the future”. Geweldig…dus om m’n probleem met een lege accu op te lossen hoef ik alleen maar een stroomverslindende app te downloaden..
Volgens Krishna beginnen steeds meer mensen tot de conclusie te komen dat schermpjes noch apps hun daadwerkelijke behoeftes invullen en dat ze niet meer clicks of swipes in hun leven willen.
|
Wij dienen onze tech: Inbox zero, wie wil dat nu niet? |
Yes! Weer een stap dichter bij Inbox Zero, a.k.a. m’n hoogste doel in het leven
|
Dit is een citaat van de bekende designer Don Norman. Uit 1990. Au.
Het probleem van schermpjesdenken is volgens Krishna niet alleen dat het onze daadwerkelijke behoeftes niet invult, maar dat we er ook een ellenlange lijst van taken bijkrijgen om in godesnaam maar te kunnen communiceren met onze tech.
We worden gedwongen om te communiceren op de manier van computers. Het onthouden van verschrikkelijk lange wachtwoorden met minstens tien letters, drie cijfers en een uitroepteken. Je weg kunnen vinden in databases. Niet alleen wordt je aandacht zo continue weggetrokken van de zaken die je belangrijk vindt – het échte werk dat je gedaan wilt krijgen – en heb je minder tijd over voor bijvoorbeeld vrienden en familie, maar we snappen daarnaast ook steeds minder hoe onze technologie werkt.
Krishna geeft in zijn boek het voorbeeld van een was- of afwasmachine. Huishoudelijke apparaten waar mensen vaak enorm veel geld voor neertellen, maar waarvan ze vaak maar één of twee programma’s gebruiken (ongeacht wat je wast of hoe vies het is) omdat ze niet begrijpen wat de rest inhoudt. En natuurlijk heb je wel wat beters te doen dan die onbegrijpelijke ellenlange handleiding doorspitten. Bovendien: als je er zoveel geld voor neertelt, mag je toch wel een betere communicatie verwachten van je tech?
Het meest verontrustende is echter dat we ongemerkt ook onze behoeftes en ambities aanpassen aan de computer-communicatie. Heb jij al eens gejuicht toen je je emailbox helemaal leeg had gewerkt? Waar was je toen eigenlijk blij om? Had je toen JOUW behoefte verwezenlijkt, of die van je technologie?
|
Zo kan onze tech ons weer gaan dienen |
Waarom je geen twaalf stappen nodig hebt om een deur te kunnen openen
|
|
Bedenk eens wat jouw meest snelle informatieverwerkingssysteem is? Iets waardoor je in minder dan een seconde weet of een brood nog goed is of dat je die melk nog kunt drinken. Juist, je zintuigen. Maar onze computers waar we steeds meer op vertrouwen zijn nog uitgerust met hetzelfde informatieverwerkingssysteem als toen ze uitgevonden werden: user input, informatie die wij erin stoppen.
Computers die de wereld zien door zintuigen…mmm…wat bedoelt Krishna hiermee? Vooral dat we bij het ontwerpen van User Experience design uit moeten gaan van het observeren van zaken die daadwerkelijk gebeuren en daar een technologie rondom creëren.
Onbevooroordeeld naar de werkelijkheid kijken, in plaats van alles al in de context van een schermpje te plaatsen:
Krishna geeft het voorbeeld van ontwerpers van Ford die het opviel dat sommige automobilisten, terwijl ze met hun handen vol boodschappen de achterklep open probeerden te doen, hun been uitstaken onder de bumper. Dat bracht ze op het idee om dit ‘typical process’ te omarmen, een set sensoren onder de bumper aan te brengen die een schop van het been kunnen herkennen en daarop de achterklep automatisch openen. Deze goedkope sensoren werden één van de meest gewilde features van bepaalde Ford auto’s.
Of kijk naar het plaatje hierboven. Een tekening van de app Lockitron die het probleem probeert op te lossen dat mensen vaak hun sleutel verliezen. De eerste oplossing was sloten die met een app geopend konden worden. Dat resulteerde in twaalf stappen waarin je eerst je telefoon uit je zak moest pakken, ontgrendelen, de app moest openen, je code invoeren e.d. om maar die deur open te krijgen. Raad eens hoeveel mensen er echt blij waren met deze oplossing?
Dus in de tweede versie van hun ontwerp gooide Lockitron de boel grondig om. Geen twaalf stappen meer, maar een slim slot dat automatisch communiceert met je telefoon in je broekzak zodat jij niets meer hoeft te doen en de deur vanzelf voor je opengaat.
|
De oplossing: achterzak-apps |
|
|
Back-pocket apps, dat is volgens Krishna de oplossing voor onze groeiende aversie tegen aandachtsverslindende technologie die ons niet dient, maar onze evenzeer groeiende honger naar technologie die ons leven kan verbeteren en vergemakkelijken. Apps die aan het werk zijn terwijl je telefoon rustig in je achterzak zit. Jij hoeft er geen aandacht aan te besteden, je tech werkt voor jou.
Lockitron, die ik hierboven al noemde, gebruikt dus Bluetooth om met je deurslot te communiceren. En Krishna geeft ook het voorbeeld van Ginger.io, een app voor mensen die zwaar depressief zijn. Zonder te interfereren met hun dagelijks leven is Ginger.io op de achtergrond continue signalen aan het zoeken hoe het met je gaat: heb je je huis verlaten of familie of vrienden gebeld of geappt?
Zelf moest ik aan Amazon Go denken. Een supermarkt waarvan het eerste filiaal op 5 december opende, waarin je rustig shopt terwijl je telefoon in je achterzak bijhoudt wat je allemaal in je mandje hebt gestopt, weer bij nader inzien hebt teruggelegd en automatisch afrekent. Jij hoeft nergens aan te denken, behalve aan wat je voor je avondeten wilt maken. Forbes noemt het dan ook: Amazon Go is about payments, not grocery.
Of aan IFTTT (If This Then That), waarmee je ‘recepten’ creëert om het ene stukje software met het andere stukje software te laten communiceren. Als ik bijvoorbeeld een foto post op m’n Instagram, wordt ie automatisch doorgeplaatst op m’n website.
Krishna voorziet dat deze automatische software-to-software technologie de toekomst gaat zijn waardoor onze digitale klusjeslijst een stuk korter wordt, en technologie eindelijk weer gaat doen waar het voor bedoeld is: ons van dienst zijn.
|
De stad als domein voor drones, maar van wie is de lucht dan?
Drones zullen sneller dan je denkt opduiken in het straatbeeld van de stad. Voor Stadsleven schreef ik een blog over de vraag die hiermee opkomt: van wie is eigenlijk de lucht boven de stad? Moeten we bang zijn voor privatisering van ons luchtruim?
We leven al bijna in dronecity
Een stad vol drones als vogels in de lucht, kun jij het je voorstellen? Dat is de toekomst die designstudio Superflux voor zich ziet in de korte film Drone Aviary, die overigens helemaal gefilmd is met een drone.
Hoe ver staat dit kunstproject eigenlijk nog af van de realiteit? Waar drones oorspronkelijk als wapen gebruikt werden, en nu geliefd zijn bij hobbyisten, is de komende generatie drones helemaal toegerust om ook de stad van dienst te kunnen zijn. Met lichtgewicht radio’s en camera’s, en krachtige lithium batterijen hebben de huidige professionele drones al vele mogelijkheden. Maar de échte grote stap gaat kunstmatige intelligentie zijn: als drones autonoom kunnen vliegen – dus zonder een menselijke bestuurder nodig te hebben.
Drones kunnen dan allerlei publieke taken, zoals van de politie of zorg, overnemen of aanvullen. Zo wil de gemeente Enschede graag drones inzetten als toezichthouder om de campus van de Universiteit Twente en bedrijventerreinen te laten bewaken door een autonome drone. Als er een melding is van brand of inbraak, vliegt de drone er automatisch heen om beelden te maken, die live naar de meldkamer gestuurd kunnen worden. De Amerikaanse politie gaat een stap verder. Deze is momenteel samen met fabrikant Taser International aan het onderzoeken of drones met stroomstootwapens uit te rusten zijn. In North Dakota mag de politie al sinds vorig jaar boven de hele staat drones gewapend met tasers, traangas en zelfs rubberen kogels inzetten, zolang het wapen niet dodelijk is.
Ook in de zorg kunnen drones van betekenis zijn. Drones kunnen wegen monitoren en ambulance personeel waarschuwen bij ongelukken. Of er kan een ambulance drone naartoe worden gestuurd, zoals onderstaand ontwerp van de TU Delft, die niet alleen sneller de plek van het ongeval kan bereiken doordat deze er rechtstreeks naartoe kan vliegen, maar ook moeilijker bereikbare plekken aankan. Daarom zien bedrijven niet alleen mogelijkheden voor dit soort drones in steden, maar vooral in landen als Rwanda waar de wegen notoir slecht zijn en de afstanden groot. Zo brengt de drone van Zipline, een startup uit Silicon Valley, al bloed naar klinieken op het platteland en maakte de beroemde architect Norman Foster vorig jaar op de architectuurbiënnale in Venetië furore met zijn ontwerp voor een mobiel dronevliegveld waar drones kunnen worden op- en ingeladen.
Commerciële partijen zien toekomst in de drone stad
Niet gek dus dat grote commerciële partijen zoals Amazon en Google hun pijlen richten op drones. Amazon ontwikkelt momenteel tal van drones die pakketjes moeten gaan bezorgen. Deze drones zijn geschikt voor verschillende situaties, zoals drones die bij droog weer vliegen of in de regen, in dorpen of in steden en die landen in achtertuinen of tegen flatgebouwen. Google werkt sinds 2012 aan Project Wing, ook een bezorgdrone, die verticaal kan opstijgen en landen. Project Wing moet in 2017 gaan lanceren. Ook Amazon is druk bezig met testvluchten in Canada, Australië en sinds kort ook in het Verenigd Koninkrijk. Ondertussen zijn ook al patenten aangevraagd voor een soort zeppelin in de lucht als vliegend warenhuis waarvanuit de drones bevoorraad kunnen worden (Amazon) en een karretje op wieltjes die de pakketjes uit de lucht kan ‘vangen’ en zo veilig tot je voordeur kan rijden (Google).
In onderstaande video zie je de ultieme nachtmerrie van drone-commercie. Dronevertising’ was een trial campagne bedacht door het Russische bureau Hungry Boys voor de Chinese noodlebar Wokker. Posters met reclame voor noodle- en rijstgerechten zweefden op drones voor de ramen van kantoren in Moskou’s financiële district, gericht op lunchtijd wanneer zoals de claim luidde ‘veel mensen vergeten om te stoppen met werken om te eten’.
Komt onze publieke lucht ruimte in het geding?
Nu de ontwikkeling van commerciële drones zo’n vlucht heeft genomen, beginnen mensen zich zorgen te maken of steden wel goed genoeg de publieke belangen behartigen en zich niet blindstaren op de grote beloftes van de bedrijven.
Onderzoekers Bradley L. Garrett en Adam Fish schreven 12 december een bijdrage voor The Guardian waarin ze het sluipende gevaar van de privatisering van ons luchtruim bespreken. Waar de regels voor het vliegen van drones in het Verenigd Koningrijk (net als in Nederland) helder en gelijk voor iedereen waren (namelijk drones moeten in het zicht van de piloot blijven, 50 meter verwijderd van mensen, gebouwen en vliegvelden), krijgen commerciële bedrijven als Amazon en Google nu opeens toestemming om wél testvluchten met hun autonome drones (waar dus geen piloot bij betrokken is) uit te voeren.
“Urban airspace is being radically reshaped by the proliferation of drones – a process which is quickly slicing the air into private strips. Urban citizens are at risk of losing access to a valuable public resource as corporations are given prioritisation in the skies above our heads.”
Bovendien is onlangs aangekondigd dat bezorgingen per drone worden toegestaan aan de inwoners van the Spire in Londen, een wolkenkrabber in aanbouw van 800 miljoen vlakbij de Canary Werf, waar de woningen zoals je kunt raden vooral voorbestemd zijn voor de rijkeren der aarde:
“This would require an exemption to the CAA rules about flying in congested areas. Just as skyscrapers have become a visible marker of social inequality in the UK, the ability to fly will also be granted according to privilege, further solidifying the relationship between height and power in the capital.”
En dat de gevaren van privatisering van het stedelijk luchtruim mogelijk nog verder kunnen reiken, hebben Garrett en Fish zelf ervaren tijdens hun eigen dronevlucht:
“Lifting off from a grassy, flat expanse next to the river Thames, we quickly vaulted to the height of a 30-storey building and began capturing slow, sweeping images from a bird’s-eye view. But then a security guard emerged from the building and ran towards us. “You can’t fly that here,” he yelled. We were keeping the drone within our line of sight, as per Civil Aviation Authority (CAA) regulations, and my co-flyer Adam Fish responded: “Sorry but we can. We checked the regs and we are 50 metres from the building, and this isn’t a congested area.” Adam showed him a map. Then the security guard looked up at the drone hovering over the building, and said: “Yeah, but we own it.” “You own what?” Adam replied. “The air, mate. We own the air.”
Het recht om te disconnecten
Franse werknemers hebben nu the right to disconnect |
|
|
Vanaf 1 januari heeft Frankrijk een wet aangenomen die bedrijven met meer dan 50 werknemers verplicht om een ‘disconnection’ beleid te hebben rondom communicatie na werkuren en in vakanties. Kortom: zodra je het kantoor uitwandelt kun je je email vergeten en je smartphone negeren.
De Franse minister van werk, Myriam El Khomri, hoopt dat de wet de gezondheidsgevaren van ‘info-obesitas’ tegengaat. Steeds meer studies tonen de gevolgen van een ‘altijd-aan’ werkcultuur, die ervoor zorgt dat werknemers niet genoeg rusten en herstellen van het werk. Zo toonde de Franse researchgroep Eleas aan dat meer dan 1/3de van Franse werknemers hun smartphones gebruiken om buiten werktijd te werken, terwijl 60% van de werknemers de wet steunen.
Ook de Universiteit van Brits Columbië vond in een studie dat werknemers die hun emails slechts drie keer per dag checkten minder stress hadden. De Colorado State University bewees het omgekeerde: dat werknemers van wie verwacht werd om na werktijden hun email en telefoon te beantwoorden, verhoogde stress hadden. Twee weken geleden schreef ik al over de gevolgen van de continious partial attention, de term die Linda Stone hiervoor gebruikt.
|
Bedrijven die willen dat je emailloos op vakantie bent |
|
|
Frankrijk mag dan wel het eerste land zijn dat officieel dit heeft vastgelegd in de wet, er zijn andere landen die ook bezig zijn met beleid hieromtrent. Zo zijn Japanse ambtenaren verplicht om hun werk voor 8 uur ’s avonds af te hebben. Daarna mag je blijven zitten werken, maar sta je wel onder toezicht van een strikt overwerk-preventie-team. En in Duitsland hebben managers een wettelijk verbod om tijdens vakanties hun werknemers te contacten.
Ook verschillende bedrijven hebben al ‘right to disconnect’ beleid. Zo hebben de 100.000 werknemers van de Duitse autofabrikant Daimler de emailfunctie ‘Mail on Holiday’ die automatisch alle inkomende mails tijdens vakantie delete zodat je na je vakantie kunt beginnen met een lekker lege inbox. Volkswagen heeft een beperkte emailserver in de avonden en weekenden en managers van de verzekeringsmaatschappij Allianz Frankrijk met 10.000 werknemers, hebben strikte orders om geen emails te sturen na 6 uur ’s avonds. Ook mogen ze trouwens geen vergaderingen op de late namiddag organiseren. De 7 campussen van de KEDGE Business School laten netjes weten bij mails na 7 uur ’s avonds dat de werknemer ‘out of schedule’ is en je hem of haar pas weer de volgende dag kunt bereiken. Ook hebben ze vastgelegd in hun beleid dat het ontvangen van excessief veel emails een misbruik is waarvoor je als werknemer naar hun human resources afdeling kunt stappen.
|
Ook recht op verveling, pech en te laat komen |
|
|
Je kunt je afvragen of de ‘right to disconnect’ een eerste stap is naar digitale burgerrechten. Waar zouden we nog meer recht op hebben bijvoorbeeld? Sidney Vollmer, host van de podcast Digitalisme, beschreef vorig jaar 22 rechten die we volgens hem kwijtraken door digitale technologie. Onze technologie biedt ons vele kansen, maar zet daarmee wel vaak een nieuwe standaard. Zo hebben we volgens hem recht op:
* Het recht op intuïtie: Hoezeer het algoritme ook zegt dat we behoefte hebben aan X, moeten daten met Y, boek Z gelezen zou moeten worden: we hebben het recht algoritmische suggesties naast ons neer te leggen. En voor onze eigen, stomme, ongeïnformeerde, puberale, achteloze, hopeloze keuze te gaan.
|
Kunnen landen wel een disconnect-standaard zetten? |
|
|
|
Wat de Franse wet interessant maakt, is niet alleen dat het een standaard zet voor wat belangrijke culturele waarden zijn en welke plek technologie daarin moet innemen. Maar de wet toont tussen de regels ook de moeilijkheden hiermee. Want: wiens standaard is dit eigenlijk? Hoe kun je als land, cultuur of bedrijf een standaard zetten voor individueel smartphonegebruik?
Dit dilemma wordt goed beschreven door journalist Carly Hoilman die beschrijft hoe de wet vrijheid kan betekenen voor de moeder die zo ’s avonds haar aandacht volledig kan richten op haar drie bloedjes van kinderen (die ondertussen alleen maar zitten te snapchatten met hun vriendjes, maar goed…), maar juist een beperking van vrijheid voor de 23-jarige ambitieuze werknemer die vrije tijd in overvloed heeft en graag overuren wil maken om sneller te kunnen stijgen op de carrièreladder.
De ‘right to disconnect’ is ingebed in een werkcultuur waar veel mensen juist profiteren van de flexibiliteit en het ‘work anytime, anywhere’ juist als vrijheid ervaren. (Laat staan het aantal werknemers dat samenwerkt met collega’s uit verschillende tijdzones). Werk heeft nu een andere invulling dan voor voorgaande generaties: werk is zingeving geworden, een onderdeel van je identiteit. Is daar zomaar een on/off knop op te zetten?
|
Dit bericht komt uit m’n wekelijkse nieuwsbrief ‘CTRL, ALT, DELETE’ waarin ik elke week onderzoek hoe we een betere relatie kunnen krijgen met onze tech. Herontwerp van ons tech én van onszelf: hoe doe je dat? Ook de nieuwsbrief ontvangen? Schrijf je hier in.
Smartphone liefde…
The constant challenge of modern relationships: how to prove more interesting than the other’s smartphone.
— Alain de Botton (@alaindebotton) 9 april 2014